Mięso w diecie psów i kotów

Oczywiście dzikie drapieżniki spożywają pewne ilości roślin, owoców czy warzyw, głównie stanowiących zawartość żołądka ofiar. Zgodnie z normami żywieniowymi opracowanymi przez AAFCO (Association Of American Feed Control Officials) zapotrzebowanie kotów i psów na węglowodany w diecie jest zerowe.

Brak aktywności amylazy ślinowej jest wyrównywany poprzez produkcję enzymu w trzustce. Dzięki temu organizm mięsożercy jest zdolny wykorzystać niewielką ilość węglowodanów, natomiast jest to wysoce zależne od ich formy. Dwucukry (np. laktoza, sacharoza) są stosunkowo trudno przyswajalne, a ich wysoka podaż może skutkować biegunką. Natomiast nadmiar cukrów złożonych (większość karm je zawiera) prowadzi do spowolnienia procesu trawienia, niestrawione cukrowce w jelicie grubym fermentują pod wpływem enzymów bakteryjnych, co często skutkuje produkcją gazów. Najpoważniejszą konsekwencja nadmiaru węglowodanów w diecie może być niewydolność bądź zapalenie trzustki (z przeciążenia).

Dzienne zapotrzebowanie organizmu 

Do prawidłowego funkcjonowania organizmu pies potrzebuje dziennie: na 1 kg masy ciała 4-5 g białka, 1-2 g tłuszczu, 10-15 g węglowodanów. Koty czerpią najwięcej energii z tłuszczów (40 proc.), dalej białek (30 proc.) i węglowodanów (30 proc.) – wg innych źródeł udział białek i tłuszczów wynosi 90 proc., przy minimalnym udziale węglowodanów (10 proc.).

Białka w żywieniu

Zapotrzebowanie na białka w pożywieniu psa zależy od jego stanu fizjologicznego, wieku oraz aktywności.

Ponieważ białka będące składnikami pożywienia mają różny skład aminokwasowy, opracowano specjalny przelicznik wartości pokarmowej białka (BV).
Najwyższą wartość pokarmową (spośród produktów ogólnie dostępnych) ma białko jaja kurzego (100). Do niego porównuje się pozostałe składniki stosowane w żywieniu, i tak np. mączka rybna 76-90, mięso 74-77, drożdże 70, ryż 70, odpady mięsne 35-60. 
Do tego określa się procentową zawartość białka (tabela)

Jak widać, różne gatunki mięsa zawierają inny procentowy skład białka. Dodatkowo zgodnie z podziałem zasadniczym tuszy wyróżniamy artykuły rzeźne zasadnicze (o wysokiej wartości odżywczej): tkankę mięśniową i tłuszczową oraz artykuły rzeźne uboczne. Tutaj źródłem białka w diecie mogą być artykuły rzeźne uboczne jadalne, czyli wartościowe podroby (zwłaszcza wątroba, śledziona, serca, nerki).
Mięso kulinarnie dzieli się jeszcze na jasne (wieprzowina, cielęcina, mięso królika, zająca, drób) i czerwone (baranina, jagnięcina, wołowina, konina) oraz ciemne mięso (dziczyzna). Podział ten jest oparty na określeniu zawartości mioglobiny (jej rolą jest magazynowanie tlenu dla pracy masy mięśniowej) w tkance mięśniowej. Włókna mięśniowe są podzielone na dwie grupy: szybkie (białe) zawierają mniej mioglobiny i szybciej się męczą, używane do krótkotrwałego wysiłku, oraz czerwone z dużą ilością mioglobiny, do długotrwałego wysiłku.
I tak np. zawartość mioglobiny w wieprzowinie wynosi ok. 2 mg/g masy mięśniowej, w baraninie ok 4 mg/g, a w wołowinie 8-18 mg/g.
W systemie karmienia BARF (Biological Appropriate Raw Feeding/ Bones and Raw Food) dokonano jeszcze innego podziału na podstawie zawartości aminokwasów, witamin i minerałów:
– mięso jasne: kurczak, kura, indyk, królik, wieprzowina 
– mięso różowe: baranina, jagnięcina, kaczka, gołąb, dzik 
– mięso czerwone: cielęcina, wołowina, konina, 
– mięso ciemne: jeleń, zając, bażant. 
Koncepcja diety BARF opracowana została przez australijskiego lekarza weterynarii Iana Billinghursta. Według niego wilk oraz jego potomek pies, poprzez spożycie zawartości żołądka upolowanej zwierzyny jest wszystkożercą, ale potrzebuje dużego udziału mięsa w diecie. Dlatego proponuje on, aby 20-40 proc. pożywienia psa składało się z mięsa, podrobów, warzyw i owoców, a reszta, czyli 60-80 proc., z mięsnych kości.
W diecie BARF podaje się psom mięso surowe każdego rodzaju (wołowina, baranina, koźlina, konina, dziczyzna itd.), a także podroby. Można również podawać psom mięso wieprzowe (ze względu na dużą zawartość tłuszczu niekiedy powoduje biegunki, u niektórych osobników daje reakcje świądowe). Ponieważ w Polsce nie bada się mięsa wieprzowego w kierunku obecności wirusa SHV-1 (choroba Auyeszky’ego), bezpieczniej podawać je gotowane. Według zwolenników diety BARF białe mięso zawiera więcej nienasyconych kwasów tłuszczowych i jest lepsze dla psów od wołowiny. Kości są najlepszym źródłem minerałów, głównie wapnia i fosforu oraz przeciwutleniaczy. Mięsne kości dostarczają również metioniny i większości witamin z grupy B. Surowe mięso zawiera małą ilość sodu i dużą potasu (bilans korzystny dla psów z problemami kardiologicznymi). Najniższy poziom sodu odnotowywany jest w wołowinie, zaś najwyższy w wieprzowinie. Najmniej potasu i cynku zawiera mięso drobiowe. Dla psów z kamicą nerkową poleca się wołowinę, jagnięcinę, drób i wieprzowinę, gdyż mają także niski poziom wapnia i umiarkowanie niski magnezu. Najbogatsza w żelazo jest wołowina (również dużo cynku). Rodzaje mięsa można zmieniać codziennie lub tygodniowo. Na początku zalecana jest zmiana cotygodniowa. Surowa, świeża wątróbka, nerki, płuca, serca, móżdżki, żołądki i przedżołądki przeżuwaczy stanowią niewielką część BARF. Zawierają dobrej jakości białka, NNKT, witaminy. Na przykład wątroba jest bogata w witaminy A, E, D i K oraz w witaminy z grupy B (zwłaszcza B1, B2, B3, B5, B12), witaminę C, kwas foliowy, biotynę oraz Zn, Mn, Se, Fe. Podroby o dużej zawartości krwi mogą powodować biegunki.
Tabela Skład chemiczny poszczególnych gatunków mięsa

Ryby
Do niedawna negowano ryby jako naturalne pożywienie wilków, a co za tym idzie, psów. Jednak obecnie wiadomo, iż ryby są doskonałym źródłem białka. Poleca się ryby morskie (ze względu na zawartość w ich mięsie jodu, fosforu i witaminy A). W diecie BARF jeżeli pies ma być żywiony wyłącznie rybami, należy je podawać w całości i z dodatkiem witaminy E w celu protekcji przed jełczeniem tłuszczu. Przykładowo dodatek oleju słonecznikowego z dużą zawartością witaminy E zapobiega jełczeniu kwasów nienasyconych. Zaobserwowano występowanie choroby yellow fat disease (zwanej steatitis), u kotów i norek, które były karmione dużą ilością tłuszczu lub konserwami z tuńczyka w oleju. Wiąże się to z jełczeniem tłuszczu, stąd zalecenia dodawania do pokarmu przeciwutleniaczy ( im większe spożycie nienasyconych tłuszczów, tym większa powinna być podaż witaminy E). Cała ryba, dokładnie zmielona wraz z kośćcem jest świetnie zbilansowanym pokarmem i to znacznie bardziej odpowiednim niż mięso, zwłaszcza pod względem wapnia i fosforu. Sardynki (surowe) mogą być dodawane regularnie do diety psów. Uwaga na mintaja! Zawiera trimetyloaminę, która wiąże obecne w pożywieniu żelazo w postać nieprzyswajalną, co może spowodować bardzo ciężką anemię i zmianę barwy sierści. Niektóre gatunki ryb zawierają enzym zwany tiaminazą, który rozkłada witaminę B1 (niedobór doprowadza do nekrozy kory mózgowej). Enzym ten występuje głównie w karpiach i rybach karpiopodobnych oraz śledziowatych, a obróbka cieplna go inaktywuje. Tłuste ryby są dobrym źródłem witaminy D, dlatego należy pamiętać, aby nie podawać ich zbyt często ze względu na ryzyko przedawkowania tej witaminy (ryzyko zwapnienia tkanek miękkich i deformacji kości przy dostępnym Ca w organizmie). 
Nie wolno jednak karmić zwierząt rybami solonymi, wędzonymi i marynowanymi.

Pokrycie zapotrzebowania na niezbędne aminokwasy u psa dorosłego, nieobciążonego pracą zapewnia podanie 1,6 g pełnowartościowego białka na 1 kg masy ciała dziennie. U psów młodych (rosnących) zapotrzebowanie jest większe i wynosi 3,8 g na kg masy ciała na dzień. 
Dieta dla psów rosnących powinna charakteryzować się: minimalną energią metaboliczną (3,9 kcal/g), strawnością powyżej 80 proc., zawartością białka w sm powyżej 29 proc. dla szczeniąt ras olbrzymich, tłuszczów powyżej 17 proc. (dla szczeniąt ras olbrzymich 14-16 proc.), włókna poniżej 5 proc. U suk w drugiej połowie ciąży zapotrzebowanie na białko wynosi 5,7 g na kilogram dziennie (w drugim miesiącu ciąży: 60 proc. węglowodanów, 25-30 proc. białka wysokowartościowego, 10 proc. tłuszczów). Suki karmiące dziennie powinny otrzymywać nawet do 12,4 g pełnowartościowego białka na kilogram masy ciała. Po dostarczeniu odpowiedniej ilości białka pełnowartościowego reszta zapotrzebowania na jego ogólną ilość może być pokryta przez białko roślinne.

Dieta uboga w białko

Przy takiej (również przy niedożywieniu czy stanach chorobowych) dochodzi do spadku odporności, zahamowania wzrostu (u młodych osobników), apatii, w skrajnych przypadkach do wycieńczenia, a nawet śmierci. Szczególnie wrażliwe na niedobór białka lub jego niewłaściwy skład aminokwasowy są suki/kotki ciężarne i karmiące oraz szczenięta/kocięta. Natomiast nadmiar białka będzie metabolizowany i jako energia odkładany w postaci tłuszczu. Niebezpieczny jest u szczeniąt, zwłaszcza ras dużych, u których przyspieszony wzrost i nadmierna masa mogą znacznie obciążać stawy. Dorosłe osobniki przy nadmiarze białka w diecie mogą mieć kłopoty z pracą nerek.

Artykuł z magazynu " Rynek Zoologiczny" № 10, 2010. http://www.rynekzoologiczny.pl/nr/warto_wiedziec/mieso_w_diecie_psow.html